Rối loạn cương dương là gì

Rối loạn cương dương (Erectile dysfunction - ED) là không có đủ khản năng quan hệ tình dục được một cách nhất quán và tái diễn.

Rối loạn cương dương là một tình trạng bệnh lý được biểu hiện dưới dạng:

- Không có ham muốn tình dục nên dương vật không cương cứng để tiến hành giao hợp.

- Có ham muốn tình dục nhưng dương vật không đủ độ cương cứng để đưa vào âm đạo tiến hành giao hợp.

- Dương vật cương cứng không đúng lúc. Khi định tiến hành cuộc giao hợp thì dương vật không thể cương cứng lên được. Nhưng trong những hoàn cảnh tự nhiên hoàn toàn không bị kích thích về tình dục như đang trên đường đi, đang họp, nữa đêm chợt tỉnh dậy… thì dương vật lại cương rất cứng.

- Dương vật cương cứng trong thời gian rất ngắn. Có thể đưa được vào âm đạo nhưng sau đó mềm dần và xìu hẳn trong âm đạo. Cuộc giao hợp không được tiến hành trọn vẹn.

Nguyên nhân rối loạn cương dương

Nguyên nhân tâm lý:

Những nguyên nhân này có thể xảy ra riêng lẻ hoặc phối hợp với một hay nhiều nguyên nhân thực thể của rối loạn cương dương.

+ Lo lắng về khả năng thực hiện tình dục: Khi một người đàn ông lo lắng về khả năng quan hệ tình dục của mình, kích thước dương vật, chức năng cương cứng của họ có thể bị ảnh hưởng.

+ Trầm cảm.

+ Thần kinh : tâm thần phân liệt, rối loạn cảm xúc...

+ Vấn đề về quan hệ: căng thẳng với đối tác tình dục của bạn hoặc các vấn đề khác như là tài chính, gia đình… cũng tác động tiêu cực đến chức năng tình dục.
 

Nguyên nhân thực thể:

+ Tuổi tác: Tuổi tác càng cao thì khả năng cương càng giảm.

+ Bệnh mạn tính: Các bệnh mãn tính như bệnh về tim mạch, đái tháo đường, suy thận mạn, suy gan, COPD,… có liên quan nhiều đến rối loạn cương.

+ Thần kinh: Các tình trạng đau thần kinh gồm có tổn thương cột tủy sống, xơ cứng trùng hợp, thoái hóa thần kinh do bệnh tiểu đường hoặc nghiện rượu.

+ Phẫu thuật: Phẫu thuật tuyến tiền liệt, và ngay cả xạ trị tại vùng xương chậu có thể gây tổn hại cho các dây thần kinh và mạch máu, rối loạn cương dương.

+ Chấn thương: Tổn thương cột tủy sống, gãy xương chậu. Thậm chí, đạp xe đạp trong một thời gian dài cũng có thể gây rối loạn cương dương tạm thời.

+ Tác dụng phụ của thuốc: Cả một danh mục dài của các loại thuốc kê toa và thuốc bán không cần toa có tác dụng phụ là tiềm năng của rối loạn cương dương. 

Yếu tố về cách sống:

+ Rượu: Uống nhiều rượu làm giảm khả năng của bạn về cương cứng. Uống rượu lâu ngày, quá độ gây tổn hại cho thần kinh và gan, và mất cân bằng hoóc môn.

+ Ít vận động dẫn đến béo phì và các bệnh lý về tim mạch. Chưa kể đến một thân hình quá khổ cũng ảnh hưởng không ít đến hứng thú của bạn tình và còn khó khăn cả trong việc quan hệ tình dục.

+ Hút thuốc lá: Đàn ông hút thuốc lá rủi ro bị rối loạn cương dương nhiều hơn đàn ông không hút thuốc. Những ông hút ngày hơn 10 điếu thuốc lá  thường xuyên sẽ tạo ra những tổn thương xơ hóa khiến máu đến vùng này kém hẳn, gây nên trục trặc sớm.

+ Nghiện ma túy: gây tổn hại thần kinh và ảnh hương đến chức năng cương.
 

Các xét nghiệm và chẩn đoán:

Khám nghiệm lâm sàng

Điều này có thể bao gồm kiểm tra tổng quát toàn bộ chức năng của các cơ quan như tim, gan, thận, phổi... tình trạng bênh mạn tính, các thuốc đang uống. Khám và đánh giá về giải phẫu cũng như kích thích thần kinh của cơ quan sinh dục ngoài gồm dương vật, bìu, tinh hoàn. Không thể thiếu những khảo sát về tâm lý tình dục, những trạng thái khủng hoảng, stress, bị lạm dụng tình dục... Và tốt nhất là khám cả 2 vợ chồng.

Nếu nghi ngờ các nguyên nhân gây ra rối loạn cương không phải là nguyên nhân bệnh lý thực thể, bệnh nhân sẽ được yêu cầu kích thích bộ phận sinh dục bằng tay với sự trợ giúp của bạn tình hay trong lúc ngủ để xem có đạt được trạng thái cương cứng hay không. Đa số đàn ông đều có nhiều lần cương trong lúc ngủ say mà không hề hay biết và cũng chẳng nhớ được khi thức dậy.

Một thủ thuật xét nghiệm đơn giản là quấn một dải băng đặc biệt dễ đứt quanh dương vật trước khi đi ngủ có thể khẳng định chắc chắn là bệnh nhân có các lần cương dương vào lúc ngủ hay không. Nếu băng dán bị đứt vào buổi sáng khi thức dậy thì lẽ tất nhiên là đương sự đã có cương dương vào lúc nào đó trong khi ngủ. Các xét nghiệm dạng này khẳng định chắc chắn là rối loạn cương dương ở đương sự không do các bất thường thực thể gây ra mà rất có thể là do các nguyên nhân cảm xúc, tâm lí.
 

Xét nghiệm

Kiểm tra các dấu hiệu của bệnh tim, tiểu đường và vấn đề sức khỏe khác.

Ngoài ra những xét nghiệm như testosterone, LH, FSH...chỉ được chỉ định khi cần thiết.

Đo áp lực máu thể hang và chụp mạch máu thể hang. Đo áp lực mạch máu thể hang là xét nghiệm đo áp lực mạch máu dương vật. Chụp mạch máu thể hang  là xét nghiệm tiêm chất cản quang vào trong mạch máu để phát hiện bất cứ bất thường nào có thể xảy ra ở lưu lượng máu vào ra dương vật. Đây là nhưng xét nghiệm chuyên biệt chỉ thực hiện khi lâm sàng có nghi vấn.

Siêu âm doppler. Để đánh giá lưu lượng máu động mạch cung cấp cho cơ quan sinh dục có đầy đủ hay không. Các hình ảnh siêu âm thu được qua một đầu dò quét trên các mạch máu cấp máu cho dương vật. Đầu dò phóng ra các bước sóng siêu âm xuyên qua các mô của cơ thể và khi được phản hồi trở lại sẽ tái tạo hình ảnh và cho phép phát hiện ra nếu lưu lượng máu trong động mạch bị giảm sút.
 

Điều trị rối loạn cương dương

Ngày nay có rất nhiều phương pháp lựa chọn để điều trị rối loạn cương dương, từ dùng các thuốc hay các dụng cụ hỗ trợ cơ học đơn giản đến phẫu thuật và tư vấn tâm lý. Nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của tình trạng bệnh lý là các yếu tố quan trọng để xác định phương pháp điều trị tốt nhất hay là phải phối hợp các phương pháp khác nhau để điều trị cho bệnh nhân. Bác sĩ cũng có thể cùng bệnh nhân cân nhắc chi phí điều trị thích hợp và các sở thích cá nhân của họ và bạn tình của họ.
 

Điều trị nội khoa

Điều trị không dùng thuốc
- Những điều trị hỗ trợ đã được chứng minh.

- Thay đổi lối sống: tập thể dục, chế độ ăn cân bằng bổ xung vitamin, giảm bia rượu thuốc lá...

- Giảm stress

- Khám sức khỏe định kỳ

- Những bài thuốc dân gian

- Từ ăn gì bổ nấy cho tới nhưng bài thuốc gia truyền tất cả đều chưa được chứng minh. Do đó chưa thể đưa vào thành phương pháp điều trị.

Điều trị thuốc

Bệnh nhân phải đảm bảo tuân thủ điều trị những bệnh lý toàn thân như: huyết áp, tiều đường, tim mạch.... Đối với những thuốc làm rối loạn cương dương (phụ lục 2) và những thuốc tương tác với thuốc điều trị rối loạn cương (nhóm nitrat) thì phải trao đổi với bác sĩ điều trị.

Các thuốc điều trị rối loạn cương bao gồm:

- Sildenafil (Viagra 50mg, 100mg): khởi đầu dùng liều 50mg 1viên trước quan hệ 3 - 4 tiếng, nếu không hiệu quả có thể tăng lên 100mg.

- Tadalafil (Cialis 10mg, 20mg): khởi đầu dùng liều 10mg 1viên trước quan hệ 30 phút, nếu không hiệu quả có thể tăng lên 20mg.

- Vardenafil (Levitra 5mg, 10mg, 20mg): khởi đầu dùng liều 10mg 1viên trước quan hệ 30 phút có thể giảm xuống 5mg hay tăng lên 20mg tùy theo hiệu quả.

Lưu ý: chỉ dùng 1 lần/ ngày. Nếu thuốc không tác dụng thì không được tự uống thêm (tham khảo thêm trong Vidal, Mims).

Chống chỉ định Viagra, Levitra hay Cialis với các thuốc thuộc nhóm nitrate như các thuốc điều trị bệnh tim nhóm nitroglycerin (Nitro-Bid và các thuốc tương tự), isosorbide mononitrate (Imdur) và isosorbide dinitrate (Isordil).

Các thuốc này không tự động tạo ra sự cương dương, thay vào đó, các thuốc này cho phép quá trình cương dương xảy ra sau kích thích cơ thể và tâm lý.

Mặc dù các thuốc này có thể phát huy hiệu quả điều trị trên nhiều người, không phải tất cả bệnh nhân đều có thể hay nên dùng các thuốc này để điều trị rối loạn cương. Nếu bệnh nhân có đau tim, đột quỵ hay có các rối loạn nhịp tim nguy hiểm có khả năng đe dọa tính mạng trong vòng 6 tháng thì đừng nên dùng các thuốc nói trên.

Nếu hoạt động tình dục có thể kích hoạt một cơn đau tim thì những khả năng điều trị khác sẽ được tư vấn cho bệnh nhân.  Ngoài ra tác dụng phụ làm giãn các mạch máu, có thể gây ra choáng váng chóng mặt, hạ huyết áp và các rối loạn tim mạch.

 

Hormon liệu pháp (bổ xung testosterone)

Chỉ được chỉ định trên những bệnh nhân giảm androgen. Và phải kiểm tra đánh giá PSA (prostatic specific antigen) trước và trong quá trình điều trị.

- Dạng chích: testosterone enanthate hay testosterone cypionate liều 200-400mg tiêm bắp mỗi 2-4 tuần.

- Dạng uống: methyltestosterone 10-30mg mỗi ngày. Tác dụng phụ gây vàng da, độc thận.

- Dạng dán: hiệu quả và tác dụng phụ giống như các dạng khác nhưng tiên lợi hơn.
 

Kỹ năng thích nghi

Khi rối loạn cương là do nguyên nhân thực thể hoặc tâm lý hoặc cả hai thì bản chất của rối loạn cương dương đã trở thành một tác nhân gây ra trầm cảm và căng thẳng thường xuyên cho nam giới và cả bạn tình. Khi có vài trục trặc nho nhỏ ở vài lần lâm trận, đừng vội bi quan mà  nghĩ ngay đến bệnh rối loạn cương dương vĩnh viễn  và lần tới cũng sẽ chẳng khá hơn ! Đừng coi một giai đoạn bị rối loạn cương là dấu chấm hết cho sức khỏe và nam tính.

Ngoài ra nếu bị rối loạn cương thường xuyên hoặc là trong thời gian dài, nên nhớ đến bạn tình. Phụ nữ có thể coi trạng thái bất lực của người phối ngẫu là một dấu hiệu mà nam giới “no xôi chán chè” đối với mình. Cần có sự trấn an ngược lại từ phía nam giới rằng đây không phải như vậy để tránh các tác động, phản ứng tiêu cực từ người phụ nữ có thể làm cho tình hình xấu đi như một cái vòng lẩn quẩn.

Như vậy cần có sự trao đổi cởi mở và chân thành giữa hai bên để tăng cường sợi dây quan hệ tình cảm. Đôi lứa cũng có thể cần được tư vấn tâm lý để ứng phó tốt hơn với những vấn đề phúc tạp như rối loạn cương và cách ứng xử để cải thiện tình hình. Duy trì tốt mối dây tình cảm giữa hai bên khi được chẩn đoán và trong suốt quá trình điều trị là biện pháp trị liệu tuyệt vời, trên thực tế, trị liệu thường thành công hơn nếu có sự hợp tác chặt chẽ từ hai phía.

 

Điều trị bằng thủ thuật:

Ống bơm dương vật + vòng thắt dương vật

- Ống bơm dương vật. Dương vật được đưa vào ống nhựa, dùng ống bơm bằng tay hút không khí ra khỏi ống nhựa, tạo sức ép đẩy máu vào dương vật. Sau đó có thể dùng vòng đặt vào đáy dương vật để giữ cho máu không trở về cơ thể.

- Chỉ định cho nhưng trường hợp rối loạn cương dương do suy tĩnh mạch dương vật

- Rất ít tác dụng phụ  đa số là cương đau dương vật kéo dài do sử dụng vòng thắt không chất lượng. Trở ngại nữalà nó khá thủ công và làm giảm sự ngẫu hứng trong khi quan hệ.
 

Điều trị bằng phẫu thuật

- Phẫu thuật trên hệ thống động mạch hoặc tĩnh mạch trong điều trị RLCD vẫn còn rất hạn chế và hiệu quả chỉ ở một số trường hợp cụ thể ( chấn thương tầng sinh môn, xương chậu). Những RLCD do bệnh lý mạch máu toàn thân (đái tháo đường, cao huyết áp..) thì không nên sử dụng phẫu thuật này.

- Đặt thể hang nhân tạo: là lắp một hệ thống trụ đôi có thể bơm phồng được vào hai thể hang, túi chứa nằm sau cơ thẳng bụng vùng trước bàng quang và phần bơm thì ở trong bìu. Được chỉ định cho những bệnh nhân RLCD do bệnh lý mạch máu toàn thân.

- Ưu điểm: hiệu quả cao, an toàn

- Khuyết điểm: đắt tiền, tai biến do phẫu thuật (nhiễm trùng, dụng cụ bị hư hỏng ), đòi hỏi phải dược phẫu thuật tại những trung tâm chuyên khoa.